واکسیناسیون حیوانات خانگی؛ بایدها و نبایدهای آن

واکسیناسیون حیوانات خانگی یکی از اساسی‌ترین گام‌ها در حفظ سلامت آن‌ها و جلوگیری از انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است. واکسن‌ها با تقویت سیستم ایمنی بدن حیوان، از بروز بیماری‌های خطرناک مانند هاری، دیستمپر، پاروویروس و لپتوسپیروز جلوگیری می‌کنند. با این حال، اجرای صحیح برنامه واکسیناسیون مستلزم رعایت نکات مهمی است؛ از جمله انجام واکسینه‌سازی در سن مناسب، استفاده از واکسن‌های تاییدشده دامپزشکی،و پرهیز از تزریق خودسرانه بدون نظر دامپزشک. با ما در این مطلب از رابینسه همراه باشید تا به بررسی نکات مهم درمورد واکسیناسیون حیوانات خانگی بپردازیم.

اهمیت واکسیناسیون در حیوانات خانگی

واکسیناسیون حیوانات خانگی یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مراقبت از سلامت آن‌هاست. حیواناتی مانند سگ‌ها و گربه‌ها، درست مانند انسان، در معرض بیماری‌های ویروسی و باکتریایی خطرناکی هستند که می‌توانند عمرشان را کوتاه کنند یا حتی به انسان منتقل شوند. واکسن‌ها با تحریک سیستم ایمنی بدن، حیوان را در برابر عوامل بیماری‌زا آماده می‌کنند تا در صورت مواجهه واقعی، بدن بتواند به‌سرعت پاسخ دفاعی نشان دهد و از بروز بیماری جلوگیری کند.

در بسیاری از کشورها، واکسیناسیون حیوانات خانگی از اقدامات قانونی و ضروری است، به‌ویژه برای بیماری‌هایی مانند هاری که می‌تواند به انسان نیز منتقل شود. اما اهمیت واکسن‌ها فقط در جلوگیری از بیماری نیست؛ حیوانی که واکسینه می‌شود، معمولا از سلامت کلی بهتری برخوردار است، رشد طبیعی‌تری دارد و تحمل بالاتری در برابر استرس‌های محیطی از خود نشان می‌دهد.

‏‏

• ناخن گیر سگ و گربه مدل موزی۴۸۰،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۴۸۰،۰۰۰ تومان بود.۴۳۵،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۴۳۵،۰۰۰ تومان.
• دستمال مرطوب سگ و گربه بالتو پت بدون رایحه 55 عددی۱۶۰،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۱۶۰،۰۰۰ تومان بود.۱۴۵،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۱۴۵،۰۰۰ تومان.
• دستمال مرطوب سگ و گربه بالتو پت با رایحه یاسمن 55 عددی۱۶۰،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۱۶۰،۰۰۰ تومان بود.۱۴۵،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۱۴۵،۰۰۰ تومان.
• دستمال مرطوب سگ و گربه بالتو پت با رایحه مرکبات 55 عددی۱۶۰،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۱۶۰،۰۰۰ تومان بود.۱۴۵،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۱۴۵،۰۰۰ تومان.
• دستمال مرطوب چشم و گوش سگ و گربه بالتو پت 110 عددی۱۷۰،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۱۷۰،۰۰۰ تومان بود.۱۵۵،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۱۵۵،۰۰۰ تومان.
• دستمال مرطوب دندان سگ و گربه بالتو پت 110 عددی۱۷۰،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۱۷۰،۰۰۰ تومان بود.۱۵۵،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۱۵۵،۰۰۰ تومان.

سلامت مادر و توله‌ها با واکسیناسیون

یکی از نکات مهم در این زمینه، نقش غیرمستقیم واکسن‌ها در سلامت مادر و توله‌ها است. سگ‌هایی که پیش از جفت‌گیری یا بارداری واکسن‌های ضروری‌شان را دریافت نکرده‌اند، در معرض خطر بالایی هنگام زایمان قرار دارند. تحقیقات نشان داده است که سزارین در سگ‌هایی که واکسن نزده‌اند، خطر عفونت رحم، تب پس از زایمان و مرگ توله‌ها را به‌شدت افزایش می‌دهد. بنابراین، اگر قصد جفت‌گیری یا بارداری سگ خود را دارید، قبل از آن حتماً با دامپزشک مشورت کنید و واکسیناسیون را انجام دهید.

برای اطلاعات تکمیلی درباره این موضوع، می‌توانید مقاله «سزارین سگ و نکاتی که حتما باید بدانید» را مطالعه کنید تا با مراحل، مراقبت‌ها و خطرات آن بیشتر آشنا شوید.

واکسیناسیون اولیه حیوانات خانگی و یادآورها

در برنامه واکسیناسیون حیوانات خانگی، زمان‌بندی اصلی از همان دوران نوزادی آغاز می‌شود. واکسن‌های اولیه برای توله‌سگ‌ها و بچه‌گربه‌ها معمولا از ۶ تا ۸ هفتگی شروع شده و تا حدود ۱۶ هفتگی ادامه دارد. این دوره برای شکل‌گیری پایه ایمنی حیوان بسیار حیاتی است، زیرا سیستم ایمنی آن‌ها هنوز کامل نشده است. پس از پایان واکسیناسیون اولیه، تزریق یادآورها (Booster Shots) طبق جدول تعیین‌شده توسط دامپزشک انجام می‌شود تا ایمنی بدن حفظ شود.

جدول زمان‌بندی واکسیناسیون سگ و گربه (نمونه استاندارد)

رعایت این برنامه باعث می‌شود حیوان در تمام طول عمر خود ایمن بماند. دامپزشک بر اساس شرایط آب‌وهوایی و سبک زندگی حیوان (مثلا حیوان خانگی در منزل یا در فضای باز) ممکن است جدول واکسیناسیون را اندکی تغییر دهد.

انواع واکسن‌های ضروری برای سگ‌ها و گربه‌ها

واکسیناسیون حیوانات خانگی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: واکسیناسیون ضروری (اصلی) و واکسیناسیون اختیاری.

• واکسن‌های ضروری برای سگ‌ها:
  1. واکسن دیستمپر (Distemper) – برای پیشگیری از بیماری ویروسی کشنده دستگاه تنفسی و عصبی.
  2. واکسن پاروویروس (Parvovirus) – از مهم‌ترین واکسن‌ها برای جلوگیری از اسهال خونی، تب و ضعف شدید.
  3. واکسن هپاتیت و لپتوسپیروز – برای محافظت از کبد و کلیه‌ها.
  4. واکسن هاری (Rabies) – اجباری و ضروری به‌ویژه در مناطق با شیوع بیماری.
• واکسن‌های ضروری برای گربه‌ها:
  1. واکسن سه‌گانه گربه‌سانان (پن‌لوکوپنی، هرپس، کالی‌سی) – پایه سلامت گربه است.
  2. واکسن هاری – بسته به شرایط منطقه ممکن است الزامی باشد.
  3. واکسن FeLV (ویروس لوسمی گربه) – برای گربه‌هایی که در تماس با حیوانات دیگر هستند توصیه می‌شود.

علاوه بر این، واکسن‌های اختیاری مانند واکسن بورادتلا یا لیشمانیا بر حسب شرایط محیطی پیشنهاد می‌شوند. انتخاب نوع واکسن و برنامه آن باید کاملا توسط دامپزشک تنظیم شود.

بایدهای مهم قبل از واکسیناسیون حیوانات خانگی

پیش از انجام واکسیناسیون حیوانات خانگی، چند نکته کلیدی باید رعایت شود تا بدن حیوان آمادگی کامل دریافت واکسن را داشته باشد.

1. بررسی سلامت عمومی: حیوان باید کاملاً سالم، بدون تب یا علائم بیماری باشد. تزریق واکسن به حیوان بیمار می‌تواند خطرناک باشد و سیستم ایمنی او را تضعیف کند.
2. تغذیه مناسب: تغذیه صحیح به بدن کمک می‌کند تا پاسخ ایمنی بهتری به واکسن بدهد. اگر سگ شما از نژاد کوچک است، انتخاب رژیم غذایی حائز اهمیت است. استفاده از بهترین غذای خشک برای سگ‌های نژاد کوچک می‌تواند پیش از واکسیناسیون، انرژی و مواد مغذی لازم را برای بدن آن‌ها فراهم کند.
3. مدیریت استرس: حیوان باید در محیطی آرام و بدون استرس باشد. استرس می‌تواند عملکرد ایمنی را کاهش دهد و باعث تغییر واکنش حیوان نسبت به واکسن شود.
4. مشورت با دامپزشک: پیش از هر واکسیناسیون، دامپزشک باید سابقه بیماری، آلرژی و داروهای مصرفی حیوان را بررسی کند. ممکن است در برخی موارد واکسن خاصی مناسب نباشد یا باید با دارویی ترکیب شود.

با رعایت این موارد ساده، می‌توان احتمال بروز عوارض جانبی را تا حد زیادی کاهش داد.

نبایدهای واکسیناسیون حیوانات خانگی

همان‌طور که بایدهایی برای واکسیناسیون وجود دارد، برخی اقدامات نادرست نیز می‌تواند خطرناک باشد یا اثربخشی واکسن را کاهش دهد.

• تزریق خودسرانه واکسن بدون حضور دامپزشک: انجام واکسیناسیون بدون تشخیص صحیح دوز و شرایط، می‌تواند به شوک آلرژیک یا حتی مرگ منجر شود.
• واکسیناسیون حیوان بیمار یا ضعیف: سیستم ایمنی حیوان بیمار قادر به واکنش مناسب نیست و این کار می‌تواند عفونت یا تب ایجاد کند.
• بی‌توجهی به یادآورها: برخی صاحبان حیوان با دریافت دوز اولیه، تزریق دوز یادآور را فراموش می‌کنند و تصور دارند حیوان تا همیشه ایمن است. در حالی که ایمنی بعد از مدتی کاهش یافته و حیوان مجدداً در معرض خطر قرار می‌گیرد.
• نگهداری نادرست از واکسن: واکسن‌ها باید در دمای مناسب (عموما در یخچال) نگهداری شوند، در غیر این‌صورت خاصیت خود را از دست می‌دهند.

آیا خرگوش‌ها واکسن دارند؟

بله، خرگوش‌ها نیز مانند سگ‌ها و گربه‌ها به واکسیناسیون نیاز دارند؛ هرچند در ایران هنوز واکسیناسیون خرگوش‌ها به اندازه حیوانات دیگر رایج نیست. دو بیماری اصلی که برای خرگوش‌ها خطرناک هستند عبارت‌اند از مایکسوماتوز (Myxomatosis) و Viral Hemorrhagic Disease. برای پیشگیری از این بیماری‌ها، دامپزشک معمولا واکسیناسیون سالانه را توصیه می‌کند.

البته برای حفظ ایمنی عمومی خرگوش، تغذیه نقش بسیار مهمی دارد. انتخاب غذای مناسب برای خرگوش شامل ترکیبی از یونجه تازه، سبزیجات برگ‌دار و پلت‌های باکیفیت باعث تقویت سیستم ایمنی حیوان و افزایش اثر واکسن می‌شود. در کنار واکسیناسیون منظم، رعایت بهداشت قفس، تمیزی آب و تماس محدود با حیوانات دیگر، کلید حفظ سلامت طولانی‌مدت این حیوان دوست‌داشتنی است.

جمع‌بندی

واکسیناسیون حیوانات خانگی پایه و اساس حفظ سلامت آن‌ها و خانواده شماست. واکسن‌ها نه‌تنها مانع گسترش بیماری‌های خطرناک در بین حیوانات می‌شوند، بلکه از انتقال بسیاری از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان نیز جلوگیری می‌کنند. اجرای صحیح و منظم برنامه واکسیناسیون تحت نظر دامپزشک، بررسی وضعیت بدنی حیوان و تغذیه درست (به‌ویژه با بهترین غذای خشک برای سگ‌های نژاد کوچک) از اقداماتی هستند که عمر، سلامت و آرامش حیوانات شما را تضمین می‌کنند.