نارسایی کلیه در سگ چگونه است؟ + درمان بیماری کلیه سگ

نارسایی کلیه در سگ یکی از مشکلات جدی و نسبتاً شایع در سگ‌هاست که در صورت عدم تشخیص به‌موقع می‌تواند تهدیدی برای زندگی حیوان محسوب شود. در این وضعیت، کلیه‌ها دیگر قادر به انجام کامل وظایف خود نیستند؛ یعنی نمی‌توانند مواد زائد، سموم و مایعات اضافی را از خون تصفیه کرده و از طریق ادرار دفع کنند. این اختلال به دو شکل اصلی بروز می‌کند: نارسایی حاد که به‌صورت ناگهانی و سریع اتفاق می‌افتد و در صورت درمان فوری ممکن است برگشت‌پذیر باشد؛ و نارسایی مزمن که به‌تدریج و طی ماه‌ها یا سال‌ها شکل می‌گیرد و اغلب غیرقابل بازگشت است، اما می‌توان آن را کنترل کرد.

کلیه‌ها نقش بسیار مهمی در حفظ تعادل بدن دارند؛ از جمله تصفیه خون، تنظیم فشار خون، تولید برخی هورمون‌ها، و حفظ تعادل الکترولیت‌ها و مایعات. هرگونه اختلال در عملکرد آن‌ها، نه تنها باعث مسمومیت تدریجی بدن می‌شود، بلکه می‌تواند بر سایر اندام‌ها از جمله قلب و دستگاه گوارش نیز اثر بگذارد. این مقاله با هدف آشنایی صاحبان سگ‌ها با علائم هشداردهنده، علل رایج، روش‌های تشخیص و درمان نارسایی کلیه تهیه شده تا بتوانند با آگاهی کامل، از پیشرفت بیماری در حیوان خانگی خود جلوگیری کرده و کیفیت زندگی او را حفظ کنند.

عملکرد کلیه در سگ ها

کلیه‌ها یکی از حیاتی‌ترین اندام‌های بدن سگ هستند که نقش بسیار گسترده و حیاتی‌ای در حفظ سلامت عمومی حیوان ایفا می‌کنند. نخستین و مهم‌ترین وظیفه‌ی آن‌ها فیلتر کردن مواد زائد، سموم و فرآورده‌های متابولیکی از خون است. این مواد سپس از طریق ادرار از بدن دفع می‌شوند. کلیه‌ها همچنین مسئول تنظیم تعادل مایعات و الکترولیت‌ها (مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و فسفر) هستند که برای عملکرد طبیعی عضلات، اعصاب و سایر اندام‌ها ضروری‌اند. هرگونه اختلال در این تعادل می‌تواند منجر به مشکلات جدی مانند ضعف، بی‌حالی، یا حتی ایست قلبی شود.

علاوه بر این، کلیه‌ها در تنظیم فشار خون نقش کلیدی دارند. آن‌ها با ترشح هورمونی به نام «رنین»، در صورت لزوم فشار خون را افزایش می‌دهند تا جریان خون مناسب به اعضای مختلف بدن برسد. از سوی دیگر، کلیه‌ها هورمون اریتروپویتین تولید می‌کنند که در تحریک مغز استخوان برای ساخت سلول‌های قرمز خون نقش دارد. در نتیجه، آسیب به کلیه می‌تواند منجر به کم‌خونی شدید شود. از آنجا که این اندام‌ها به‌طور مستقیم در دفع سموم از بدن دخیل هستند، هرگونه نارسایی در عملکرد آن‌ها می‌تواند به تجمع مواد سمی در خون بینجامد که در صورت پیشرفت، اندام‌های دیگر بدن را هم درگیر کرده و در نهایت باعث مرگ حیوان شود. به همین دلیل شناخت عملکرد کلیه و مراقبت از سلامت آن برای افزایش طول عمر و کیفیت زندگی سگ‌ها بسیار حیاتی است.

دلایل ایجاد نارسایی کلیه سگ

دلایل ایجاد نارسایی کلیه در سگ‌ها می‌توانند متنوع و گاهی پیچیده باشند، اما شناخت این عوامل می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری یا درمان به‌موقع داشته باشد. در ادامه، مهم‌ترین علل را به تفکیک شرح می‌دهیم:

بالا رفتن سن:

با افزایش سن، عملکرد کلیه‌ها به‌صورت طبیعی دچار افت می‌شود. در بسیاری از سگ‌های مسن، بافت کلیه به‌تدریج تخریب می‌شود و توانایی آن‌ها در فیلتر کردن سموم و مواد زائد کاهش می‌یابد. این روند ممکن است بدون علامت واضح آغاز شود و تنها در مراحل پیشرفته قابل تشخیص باشد.

عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی:

برخی از عفونت‌ها مانند لپتوسپیروز که از طریق ادرار حیوانات آلوده منتقل می‌شود، می‌توانند کلیه را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و منجر به نارسایی حاد شوند. درمان به‌موقع عفونت‌ها می‌تواند از آسیب جبران‌ناپذیر به کلیه جلوگیری کند.

مسمومیت‌ها:

سگ‌ها ممکن است به‌طور ناخواسته موادی مانند ضدیخ (حاوی اتیلن گلیکول)، انگور، کشمش، شکلات، برخی داروهای انسانی (مثل ایبوپروفن یا استامینوفن) را مصرف کنند. این ترکیبات می‌توانند به‌سرعت موجب تخریب سلول‌های کلیوی شده و نارسایی حاد ایجاد کنند که گاهی غیرقابل برگشت است.

مشکلات مادرزادی یا ژنتیکی:

برخی از نژادها مستعد بیماری‌های کلیوی ارثی هستند. برای مثال، بیماری کلیه پلی‌کیستیک در برخی نژادهای خاص مانند بولتریر یا شی‌تزو دیده می‌شود. این مشکلات از بدو تولد وجود دارند و معمولاً به مرور زمان علائم خود را نشان می‌دهند.

فشار خون بالا یا بیماری‌های زمینه‌ای:

بیماری‌هایی مانند دیابت، فشار خون مزمن، یا بیماری‌های قلبی می‌توانند به مرور زمان کلیه را تحت فشار قرار داده و موجب تحلیل عملکرد آن شوند. کنترل بیماری‌های زمینه‌ای نقش اساسی در پیشگیری از نارسایی کلیه دارد.

در مجموع، نارسایی کلیه اغلب نتیجه‌ٔ ترکیبی از عوامل است، و مراجعه‌ٔ منظم به دامپزشک جهت بررسی دقیق و غربالگری در مراحل ابتدایی می‌تواند در حفظ سلامت کلیه‌های سگ بسیار مؤثر باشد.

پیشگیری از بیماری کلیه در سگ

• واکسیناسیون مناسب برای پیشگیری از لپتوسپیروز
• جلوگیری از مسمومیت با مواد خانگی
• رژیم غذایی متعادل و استفاده از مکمل و ویتامین سگ
• غربالگری منظم در سنین بالا

• قطره یورینری گربه اویمال ایرلند 60 میل۵۴۷،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۵۴۷،۰۰۰ تومان بود.۴۹۹،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۴۹۹،۰۰۰ تومان.
• خمیر تقویتی و افزایش ایمنی بدن سگ و گربه پرسا 100 گرم۷۲،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۷۲،۰۰۰ تومان بود.۶۸،۵۰۰ تومانقیمت فعلی: ۶۸،۵۰۰ تومان.
• روغن ماهی سگ و گربه بایولاین 250 میلی۹۱۰،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۹۱۰،۰۰۰ تومان بود.۸۳۰،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۸۳۰،۰۰۰ تومان.
• قطره ضد خارش سگ و گربه یورووت 50 میل (یوروپت) - اورجینال۵۵۸،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۵۵۸،۰۰۰ تومان بود.۴۹۹،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۴۹۹،۰۰۰ تومان.
• قطره رفع یبوست سگ و گربه یورووت 50 میلی( یوروپت) - اورجینال۵۵۸،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۵۵۸،۰۰۰ تومان بود.۴۸۴،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۴۸۴،۰۰۰ تومان.
• قطره زینک بیو سگ و گربه یورووت 50 میلی( یوروپت) - اورجینال۵۵۸،۰۰۰ تومان قیمت اصلی: ۵۵۸،۰۰۰ تومان بود.۴۸۴،۰۰۰ تومانقیمت فعلی: ۴۸۴،۰۰۰ تومان.

روش‌های تشخیص نارسایی کلیه در سگ

برای تشخیص نارسایی کلیه در سگ‌ها، دامپزشکان از ترکیبی از معاینات بالینی و آزمایش‌های دقیق استفاده می‌کنند. هدف از این بررسی‌ها، ارزیابی عملکرد کلیه، شناسایی مرحله بیماری و تعیین علت زمینه‌ای آن است. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های تشخیصی را با جزئیات توضیح می‌دهیم:

1. آزمایش خون

یکی از اصلی‌ترین روش‌ها برای تشخیص نارسایی کلیه است. در این آزمایش، چند شاخص کلیدی بررسی می‌شود:

• کراتینین (Creatinine): ماده‌ای زائد که از سوخت‌وساز ماهیچه‌ها تولید می‌شود. بالا بودن آن نشان‌دهنده کاهش توان کلیه در دفع سموم است.
• BUN (Blood Urea Nitrogen): نشان‌دهنده میزان اوره در خون است که اگر کلیه نتواند آن را دفع کند، سطح آن افزایش می‌یابد.
• SDMA (Symmetric Dimethylarginine): شاخصی نسبتاً جدیدتر که می‌تواند زودتر از کراتینین، کاهش عملکرد کلیه را نشان دهد، حتی زمانی که هنوز علائم بالینی دیده نمی‌شوند.

2. آزمایش ادرار

آزمایش کامل ادرار اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت کلیه و مجاری ادراری ارائه می‌دهد:

• غلظت ادرار (USG): اگر کلیه‌ها نتوانند ادرار را غلیظ کنند، ممکن است نشان‌دهنده اختلال عملکرد آنها باشد.
• وجود پروتئین یا گلوکز: نشت پروتئین در ادرار یکی از نشانه‌های اولیه بیماری کلیه است.
• وجود خون یا سلول‌های غیرطبیعی: می‌تواند نشان‌دهنده التهاب، عفونت یا آسیب ساختاری باشد.

3. سونوگرافی کلیه‌ها

سونوگرافی یک روش غیرتهاجمی برای بررسی ساختار کلیه‌ها است. در این روش می‌توان به وجود کیست، سنگ، التهاب یا تغییر اندازه کلیه پی برد. این روش به‌ویژه در تشخیص بیماری‌های مادرزادی یا مزمن کاربرد فراوان دارد.

4. اندازه‌گیری فشار خون

فشار خون بالا هم می‌تواند علت نارسایی کلیه باشد و هم نتیجه آن. به همین دلیل، اندازه‌گیری فشار خون بخشی از بررسی کامل پزشکی است. کنترل این عامل نقش حیاتی در درمان دارد، چرا که فشار خون بالا باعث تشدید آسیب کلیه می‌شود.

5. بررسی علائم بالینی و سوابق پزشکی حیوان

معاینه فیزیکی، بررسی وزن، رنگ لثه‌ها، وضعیت آب بدن و مشاهدات رفتاری سگ (مانند بی‌حالی، بی اشتهایی در سگ، افزایش یا کاهش ادرار و تشنگی) به دامپزشک کمک می‌کند تا تصویر کامل‌تری از وضعیت حیوان به‌دست آورد. همچنین، دانستن سوابق بیماری‌های قبلی، نوع تغذیه و عادات روزمره سگ برای رسیدن به تشخیص دقیق ضروری است.

تشخیص زودهنگام نارسایی کلیه از طریق این روش‌ها می‌تواند تأثیر بسیار مثبتی در درمان و بهبود کیفیت زندگی سگ داشته باشد. مراقبت‌های پیشگیرانه و چکاپ منظم از حیوانات خانگی، گام مهمی در جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های کلیوی است.

نقش تغذیه در کنترل نارسایی کلیه در سگ‌ ها

تغذیه یکی از ارکان اصلی در مدیریت نارسایی کلیه محسوب می‌شود و می‌تواند به شکل چشمگیری روند پیشرفت بیماری را کند کرده و کیفیت زندگی سگ را بهبود بخشد. در چنین شرایطی، نوع و ترکیب مواد غذایی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و باید تحت نظر دامپزشک تنظیم شود.

ویژگی‌های رژیم غذایی مناسب:

• پروتئین کم اما با کیفیت بالا:
  کاهش مصرف پروتئین، میزان مواد زائد نیتروژنی در خون را کاهش می‌دهد، اما پروتئین موجود باید از منابع با کیفیت و قابل هضم باشد تا نیازهای ضروری بدن بدون ایجاد فشار بر کلیه‌ها تأمین شود.
• فسفر پایین:
  افزایش فسفر خون یکی از نتایج نارسایی کلیه است که موجب بدتر شدن وضعیت حیوان و آسیب بیشتر به کلیه‌ها می‌شود. کاهش فسفر در رژیم غذایی نقش مؤثری در کنترل این عارضه دارد.
• سدیم کنترل‌شده:
  کنترل مصرف سدیم در سگ‌های مبتلا به نارسایی کلیه به تنظیم فشار خون کمک می‌کند، چرا که فشار خون بالا می‌تواند عملکرد کلیه را بدتر کند.

مراقبت روزانه از سگ مبتلا به نارسایی کلیه

مراقبت روزانه از سگ مبتلا به نارسایی کلیه نیازمند نظم، دقت و توجه پیوسته به جزئیات رفتاری و تغذیه‌ای حیوان است. یکی از مهم‌ترین اقدامات، تنظیم ساعات مشخص برای وعده‌های غذایی و داروهای تجویز شده است. این کار نه‌تنها به تنظیم بهتر عملکرد بدن حیوان کمک می‌کند، بلکه از ایجاد نوسانات در فشار خون یا سطح مواد سمی در خون جلوگیری می‌نماید. همچنین بهتر است غذاهای مخصوص رژیمی تحت نظر دامپزشک تهیه شده و از دادن غذاهای مضر سگ، پاداش‌های شور یا غذاهای انسانی خودداری شود.

در کنار تغذیه، بررسی مداوم میزان آب مصرفی و دفعات ادرار نقش مهمی در پایش وضعیت کلیه دارد. کاهش یا افزایش ناگهانی این شاخص‌ها می‌تواند نشانه‌ای از وخامت بیماری یا کم‌آبی بدن باشد. همچنین، مراجعه منظم به دامپزشک برای انجام آزمایشات خون، بررسی عملکرد کلیه و تنظیم مجدد رژیم یا داروها، برای کنترل طولانی‌مدت بیماری ضروری است. ایجاد یک محیط آرام و پرهیز از استرس، به همراه پیگیری مراقبت‌های پزشکی، می‌تواند کیفیت زندگی سگ مبتلا به نارسایی کلیه را به میزان قابل توجهی ارتقا دهد.

جمع‌بندی

نارسایی کلیه در سگ‌ها گرچه یک بیماری جدی و مزمن محسوب می‌شود، اما با تشخیص به‌موقع، اجرای رژیم غذایی مناسب و مراقبت دقیق روزانه، می‌توان آن را به‌خوبی مدیریت کرد و کیفیت زندگی حیوان را حفظ نمود. آگاهی صاحب حیوان از علائم اولیه، توجه به رفتارهای غیرمعمول و مراجعه منظم به دامپزشک، نقش کلیدی در پیشگیری از پیشرفت بیماری دارد. کنترل این بیماری نیازمند همکاری مداوم بین دامپزشک و صاحب سگ است تا سلامت کلی حیوان تضمین شود.